رفراکتومتر دستگاهی است که کار اندازه گیری میانگین ضریب شکست (nD) مواد مایع و جامد شفاف و نیمه شفاف را انجام میدهد.

از خاصیت رفراکتومتری برای مشخص کردن خلوص مواد یا محلول استفاده می شود .  در پزشکی برای پی بردن به میزان اوره و پروتئین خون، میزان نمک موجود در آن و غلظت مایعات  استفاده می شود و مهم‌ترین کاربرد آن تعیین غلظت Urine در آزمایشگاه است.

مکانیسم و عملکرد:

نحوه کار رفراکتومتر به این صورت است که نور از مایع عبور می کند و ضریب شکست ان اندازه گیری می شود و ضریب شکست به دست امده برای هر فرد متفاوت بوده و منحصر بفرد می باشد. در رفراکتومتر یک خط نور دیده می شود که با منشورهای مختلف به دست می اید که با عدسی های مختلف برای اپراتور قابل مشاهده می باشد.در رفراکتومتری زمانی که زاویه تابش ۹۰ یا بحرانی شود اندازه گیری می شود. دستگاه رفراکتومتردارای دو منشور انتشار دهنده و شکست دهنده می باشد.نمونه ای قرار مورد ارزیابی قرار بگیرد بیم این دو منشور قرار گرفته و ابتدا نور وارد منشور انتشار دهنده می شود و از این طریق به نمونه می رسد و سپس به منشور شکست دهنده می رود.قبل از ریختن هر بار نمونه منشورها کاملا باید تمیز شوند.در هر دستگاه دو لنز تصویر و دیگری لنز n وجود دارد.

طریقه استفاده:

نحوه کار کردن با رفراکتومتر و همچنین خواندن آن می توان گفت آسان است و نیاز به تجربه و تخصص زیادی ندارد، یک الی دو قطره از مایعی که در آن ماده حل شده وجود دارد بر روی صفحه شیشه ای دستگاه ریخته و درپوش دستگاه را می بندیم و جلو نور قرار می دهیم، این نور می تواند نور خورشید باشد و یا نور مصنوعی محیط.حال عدد بریکس بر روی دستگاه نقش می بندد و شما می توانید با کمک گرفتن از جدول بریکس اسن اعداد را تفسیر نمایید همچنین جدول تصحیح حرارتی نیز می تواند کمک بسزایی انجام دهد.در علم آزمایشگاهی امروزه علاوه بر مورادی که در بالا نام بردیم مواردی مانند شوری و PH آب و ارزش غذایی را نیز با رفرکتومتر می توان به دست آورد.

نگهداری:

پس از هر بار استفاده از دستگاه رفراکتومتر، لنز چشمی دستگاه را پاک کنید، محل قرار دادن نمونه را با  آب مقطر شست و شو داده و با یک دستمال نرم و تمیز خشک کنید تا هیچگونه لکه ای بر روی آن نماند، پس از اتمام کار دستگاه را درون جعبه خود قرار دهید، دستگاه را دور از حرارت و رطوبت نگهداری کنید. از ریختن مایعات چسبناک بر روی دستگاه خودداری کنید.

کاربردها:

رفراکتومتر برای اندازه‌گیری غلظت نمک طعام در حوضچه‌های پرورش ماهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صنایع غذایی نیز این دستگاه کاربرد بسیار زیادی دارد مثلا در کارخانه های قند برای تعیین بریکس محلول قند مورد استفاده قرار می گیرد.  در پزشکی برای پی بردن به میزان اوره و پروتئین خون، میزان نمک موجود در آن و غلظت مایعات  استفاده می شود و مهم‌ترین کاربرد آن تعیین غلظت Urine در آزمایشگاه است.